Jarraian munduko hiru erlijio monoteistetako bat dugu: islama. Berari buruzko datua garrantzitsuenak daude idatzirik: emakumeen egoera, sharia, suniak…

Nire aburuz islama gauza erraza da, bost gauza soilik egin behar dira. Fede aitormena, “Ala handia da” esatea edozeren aurretik. Otoitza, beti berdina da, egunean bost aldiz egin behar dena. Limosna, tira, pobreei laguntza ematea ez dago gaiuzki. Baraualdia (benetan gauza inozoa da). Egunez ezin da ezertxo ere egin, baina gauez denetik egin dezakete. Gauze pasa egiten direla, ba, berdin da! Eta azkenik, Mekara erromesaldia. Baina, zegatik joan behar da bizitzan behin Mekara? Ulertzekoa da leku sakratua izatea, baina horraino joan beharra ere! Eta ez baduzu joan nahi, zer?

Hori bakarrik egin behar da (bese erlijio batzuekin konparatuta gauza gutxi), baina bete ezean zigorrak jartzen dituzte shariaren arabera, eta irakurriko duzuen lez, hori ez da oso atsegina.

Koranaren arabera, ilsama baketsua eta berdintasunezkoa da. Baina hori ez da egia. Bakezkoa bada ez dira horrelako zigorrak jartzen; eta berdintasunezkoa bada, emakumea ez dago gizonezkoaren menpe.

Beste kontu garrantzitsu bat: emakumeak. Gizonen menpe daude erabat, eta gauaza asko debekatuta dituzte. Ez badituzte arropa guztiak jartzen eta ez badira erabat estaltzen zigortu egiten dituzte. Gainera, legea ezberdina da gizonentzat eta emakumeentzat. Arroparen kontua, alde batetik ondo dago, askatasuna ematen baitu, inork ez duelako ezagutzen.baina beste aldetik, oso bizitza tristea da, erabat estalirik ibili beharra. Eta horrek zer nolako beroa eman behar duen! (Batez ere udan). Ez da, batere, berdintasunezko erlijioa.

Eta sarreratxo honi amanera emanez, espero dut informazio hau gustukoa izatea.

Emakumeak islamean

Koranak dio “gizona emakumeen babesle eta hornitzaile da, Alak bietako batek bese gainditzena nahi iza duelako. Beraz, emakume zuzenak erabat obedienteak eta errespetudunak dira, Alak agintzen dielako”. Gizonek emakumeam mantentzen dituzte, eta beraien egoerak testuinguru horrekin ere zerikusia izan dezake. Testu ingurua gizartea da.

Shariaren arabera, emakumeen ea gizonen askubideak eta bete beharrak ezberdinak dira. Hala ere, ez koranak ez hadith-ak, ez dute esaten emakumeek etxeko andreak izan behar dutenik. Herrialde musulman askotan emakumeek eskubideak dituzte, eta arropa jazteko arauak.

 

Generoen eginkizun

Koranak emakumearentzat bi eginkizun adierazten ditu. Biek adieraztendute gizonaren eta emakumearen berdintasuna jainkoaren aurrean, baina gizonen zaintzapean jartzen ditu. Beraz, koranak dio, emakumea eta gizona berdintzuak diela sorreran eta bizitzan, baina ez direla erabat berdinak.

 

Ezkontza eta sexualitatea

Erdi aroan, herrialde musulmanetan, dibortzioa oso arrunta zen. Gizon batek emakume batekin bigarren aldiz ezkondu nahi badu, emakume horrek, lehengizonak utzi zuenetik hona, bese norbaitekin egon behar du, bestela ezin dute elkarrekin ezkondu. Honekin ezkontzetako arazoak ekidin nahi dira.

Nor ezkon diteke?

Poligamia onartua dago herrialde musulman gehienetan. Shariaren arabera, ezkontzak ezin du indarrezkoa izan. Emakumeek ezin dute musulmanak ez diren pertsonekinn ezkondu. Bestalde, gizonek posible dute emakume ez musulmanekin ezkondu. Hala ere, debekatua ez dagoe arren, ez dago ondo ikusia.

Baina urte batean, kalifa batek, hori egite debekatu zuen honak ohau galdetuz: “gizon guztiak beste erijioetako emakumeekin ezkonduz gero, nor ezkonduko da damatxo musulmanekin?

Poligamia onartua dago, baina kondizio batzuk bete behar dira. Hala ere, ez da oso ezaguna. Baian koranak ez asko erabiltzeko dio, eta emazte bati kasu egitean, beseteei ere arreta jartzeko. Emakumeei ez zaie poligamia onartzen.

 

Ezkontzan izan behareko jarrera

Koranak dio, gizon baten eta emakume baten arteko maitasuna Jainkoaren zeinu bat dela. Senarrek onak izan behar dute emazteeki, eta emazteek senarrekin. Beraz, gizonek emazteak jo ditzazkete desleialak izan direla uste badute, baina ez pasatzea eskatzen du. Gainera gizonek emakumeen gorputza nahierara erabil dezkete nahi dutenean, horrek arazorik sortzen ez duen bitartean, beti ere. Gainera, erabakiak dene artean hartu behar direla dio koranak, nahiz eta azken erabakia beti gizonarena den.

Suniak eta siiak

Suniak

Suiak munduko talde islamikoaren gehiengo talde musulmana dira.

Jatorria

 Hiru erlijio monoteisetako hirugarrenaren sorrera k.o. 610. urtean izan zen Arabian. Mahoma hil zenean haren jarraitzaileak ondorengoa nor izango zen eztabaidan hasi ziren, eta horrek gerra bat ekarri zuen. Gerra horretan hiru talde sortu ziren suniak, siiak eta jariyi-ak. Horietatik bi oso garrantzitsuak dira.

Suniak musulman guztien 85a dira, eta beraiek uste dute Mahomaren ondoregoa Quraish tribuko baten batek izan behar duela. Suni izena arabiar mendi batetik dator, Sunna. Jariyien ustez pertsonarik egokienak izan behar du Mahomaren ondorengoa, delakoa delarik ere, baita “esklabu beltz bat” ere.

Sunna Mahomak esandako esaldien kolekzio bati ere esaten zaio. Beraz, ez dira koranean soilik oinarritzen, sunna-n ere oinarritzen dira.

 

Sunien lege islamiarraren eskolak

Madhab ere deitzen zaie. Islamaren lehen lau urteetan sortu zien eskolak. Madhab bat ezin daiteke sekta batean aldatu. Suni askok pentsatzen dute madhab bat aukeratu behar dela eta hori jarraitu bizitza guztian. Beste batzuek, ordea, uste dute nahas daitzekeela bata bestearekin.

Hanafi: eskubideareniturritzat hartzen du analogia.

Maliki: “medinako eskola” ere deitzen zaio. Nahiko eskola zorrotza da.

Shafii: hau ez da oso eskola zorrotza. Arrazoimentu analogikoa eta adostasuna onartzen ditu.

Hanbali: suni eskolarik zorrotzena da. Beraientzak korana eta sunna legea dira. islamaren interpretazio eta erabilera literalean sinisten dute. Arabia Saudin eskola ofiziala da. Beraz ez du ez analogia ez interpretazio logikoa onartzen.

Siiak

Siismoa islamaren adarretako bat da etamusulmane %10-15ak osatzen du.

Historia

Arabiar hitz batetik dato, eta hitz hrrek “jarraitzailea” esan nahi du. Ali-ren jarraitzaileetaz erreferitzen da, zein mahomaren ondorengoaren bilaketaren gerran aritu zen.  Beraz gerra bat sortu zen eta gerra horretan sortu zen siien taldea. Gaur egun siiak hainbat sektatan banaturik daude.

 

Bereiztasun doktrinalak

Islamaren bost zutabeak, korana eta sunna errespetatzen dituzte. Beraiek ez dute dekretu jainkotiarrean sinisten, horren ordez imanatuan sinisten dute. Azken hau Profeziaren Zigiluaren aurka doa. Hau da ez dute uste Mahomaren ostean profeta gehiago etorriko direnik. Sunien sekta batzuen uztez, arazo honengatik, siiak islametik kanpo daude.

 Bereiztasun doktrinal handienak imanatua, esoterismoa eta kleroa dira.

Imanatua

Imanaren figura da, eta komunitateko nagusi gorenari egiten dio erreferentzi. Siien ustez Jainkoak ez du uste gizakia bereganaino irits daitekeela eta horretarako bidaltzen dituela profetak. Baina Mahoma hil zenean ziklo profetiko hori amaitutzat jo zuten. Beraz profeta bat beharrezkoa da eta horretarako jarri dute imana. Imanak hutsezina da, hau da ezin dezake hitsuk egin.

Imanak Mahomaren oinordekoa izan behar du. Lehen imana ali izen zen, Mahomaren alabaren senarra.

 

Esoterismoa

Siiek uste dute koranak mezu literal bat suela, edozein musulmanekk uler dezakeena. Hala ere,mezu hau zifratua da eta ezin daiteke argi eta garbi ikusi. Batzuek uste dute, mezu baten barruan beste bat dagoela ezkutatuta, eta esoterismoaren zazpi maila daude. Azken maila imanak bakarrik ezagutzen du. Baina askok ez dute uste mezua dagoela eta koranaren mezu literala jarraitzen dute.

 

Kleroa

Suniek ez dute klerorik. Esoterismoarekin eta imanarekin loturik dago. Mezu eskutu bat baldin badago, eta hori ezagutzen duen pertsona bakar bat badago eta ezkutatuta, talde bat behar da mezua ulertzeko eta pertsona hori aurkitzeko.

 

Zatiketa

Siismoaren barruan hainbat talde dude. Lau talde handi daude: imaniak, alawitak, zayediak eta islamiak. Azken hauek bitan zatiturik daude. Horiei beste talde batzuk gehitu behar dira, horietan nabarmendu beharrekoak drusoak eta alebiak.

Imaniak hainbat zatitan banatzen dira: zaydiak (lider bakarreko imana), erdikoak (imana hereditarioa da –sii gehienek uste dutena-) eta ghulatak (imana jainkoaren agerpen bat da).

 

Leku santuak

Siiek eta suniek betebehar erlijioso antzekoak dituzte, eta leku santuak ere berdinak dira, hala nola, Meca, Medina eta zenbait mezkita.

Sharia, etika eta morala

Sharia

Sharia Islam eskubide erakundea da. Arau batzuk ditu, jarrerari buruzko kodea eta zein gauza dauden onartuta edo debekatuta. Mendebaldean lege islamiarra bezala definitzen da.

Sistema judizial edo kriminal baten ordez bizitzeko modu islamiar bat da. Jokabid emoralaren gida  bat da, kontzientzia pertsonala lantzeko. Sharia sinistun gehienek oartzen dute, gradu ezberdinetan; baina, Bibliak kristauengan duen orientazioa ez bezala, ez da hil edo biziko orientazio erlijiosoak biltzen dituen kode bat soilik, jarrera eta bizitzako alderdi guztiak kodifikatzen ditu.

Estatu askogatik lege gisa hartua izan da. Kasu horietan, justizia tribunalak tribunal islamiartzat ezartzen da eta beren eginbeharrak betetzen dituzte.

Etimologikoki “bakeranzo bidea esan nahi du”.

Shariaren iturriak

Shariaren iturriak korana (errezua), Hadiz-a (narrazioa), Ijima (adostasuna) eta Ijithad- (esfortzua). Hadiz-a Mahomaren ekintzak eta esaerak gordetzen dituen liburuxka da.

Islamak ez duenez elizarik (erlijioa jarraitzen duen pertsona taldea), norberak bere modura ulertu behar ditu islamaren arauak. Hala ere, horretarako badaude interpretazio eskolak.

 

Hadd-a

Shariaren barruan hadd izeneko azpiunitateak daude. Krimenak harrikatze, zartada eta esku erauzteekin zigortzen dira. Hala ere, herrialde guztiek ez dute hori egiten.

Herrialde batzuek, esaterako Arabia saudik, hitzez-hitz jaraitzen dituzte araua eta zigor gogorrak jartzen dituzte. Beste batazuek, aldiz, ez dituzte hain zigor gogorrak jartzen.

Zigortzen diren krimenak honako hauek dira: ezkontzatik kanpo izandako erlazio sexualak, genero berdineko pertsona batekin izandako erlazio sexualak, akusazio faltsuak, edari alkoholikoen kontsumoa, lapurreta eta ezusteko erasoak. Sexuaren inguruko krimenak harrikatze eta zartadekin zigortuak izaten dira, eta lapurreta esku baten erauzketarekin.

Herrialde islamdar askok adulterioa eta alkoholaren kontsumoa krimentzat hartzen dute, baian ez hadd-arekiko irain gisa, beraz, gartzela zigorrak ezartzen zaizkie krime hori egiten dutenei.

Gainera, shariak ez ditu homosexualtasuna, emakumeek senarraren edo aitaren autoritatearekiko duten desobedientzia, erlazio desfidelak eta emakumeen arroparen inguruko arau hausteak onartzen. Azken honen arau haustea oso larria dela uste dute, eta hori egin duena inmoraltzat hartzen dute, eta bortxaketa kasuaren erruduntzat hartzen dute.

Morala eta etika

Islama bizmodu integrala eta morala beraien harri angularretako bat da. Beraien ustez, morala nazioaen indarraren iturria da, eta inmoraltasuna beraien gainbeheraren eragilea da. Eskubide unibertsalak ezarri dituzte gizatasunerako, zertzelada guztietan aztertu beharrekoak. Beraz, gizartea kaltetzen dituzten gauzak moralki txarrak dira, eta onak direnak, berriz, moralki onuragarriak dira.

Musulmanak bete behar dituen ezaugarriak errukia eta apaltasunba dira. Musulmanak apala izan behar du Allah-rekikko eta hurkoarekiko.

 

Musulmanak bere gurari eta pasioak kontrolatu behar ditu

Musulmanak ez du mundu honetako plazer laburretara lotu behar. Beste guztien bihotzak materialismoak betetzen dituen bitartean, musulman baten bihotza jainkoak bete behar du, eta mundu materialak bere eskuak soilik. Musulmanak bere gauza materialak pertsona hobeak bihurtuko gaituen gauza bat egiteko erabiliko dituen herraminta gisa hartu behar ditu.

 

Islamaren moralitatearen printzipioak

Zuzentasuna eta apaltasuna fede zintzo batean oinarriturik dude. Jarrera on bat izateko giltza Jainkoarekiko erlazio on bat da, nork dena ikusten duen edonon eta edonoiz. Berak bihotz barruko sekretuak ezagutzen ditu eta ekintzen atzean dauden intentzioak ere bai. Horregatik musulmanek jarrera egokia izan behar dute uneoro. Jankoa denbora guztian dago pertsona bakoitzarekin eta ezin da beragandik ihes egin.

Gainera, hurkoarekiko karitatezko ekintzak egin behar dituzete, batez ere maitasunez emanak. Pobreei ematen zaien limosta, petsona erlijioso ona izatearen seinale da. Pertsona zuzen batek fidagarria izan behar du.

Beren fedeak indartu egin behar du eta ahuldu gabe aurka datozen egoerak gainditu behr dituzte. Horretarako moralka oso gogorra izan behar du.

Pazientzia, askotan, zaila da lortzen, eta norberaren desira, gurari eta haserrea baretu behar denena, are gehiago.

Hiru gauza hauek kontrolatzea da zailena gende gehienaren artean, baina barkamena eta paradisua eskuratzeko beharrezkoak direnak ere badira. Honexengatik epaitzen dituzte gauzak “on” eta “txar” bezala.

Islamen morala bizitzarako gauza guztietan erabiltzek dago, agur sinple batetik erlazio internazionaletaraino. Musulmanek ez ditzute gauza txarrak alde batera utzi bakarrik egi behar, besteak horrelako gauzetara hurbiltzea ere ekidin behar dute. Hau da, ez dute moralki onak izan behar soilik, besteak ere moralki onak izan daitezela lortu behhar dute.

Bost zutabeak

Islamaren bost zutabeak deitzen zaie islamaren oinarrizko arauei eta musulman orok bete behar deitu. Honako hauek dira: fede aitormena, errezoa, limosna, baraualdia eta Mekara erromesaldia.

Fede aitormena

Shahada edo fede aitormena (testimonioa) islameko zutabeetako lehenengoa eta garrantzitsuena da. Esaldi labur hau oso garrantzitsua da “Ala da jainko bakarra da eta Mahoma haren profeta”. Jainko bakarra dagoela diote, eta ez duela beste jainko irudirik.

Arabia preislamikoan oraindik batzuk politeistak dira, baina beste batzuk, islamean zentratzen dira jainko bakarra dagoela sinetsiz. Afirmazio honek bizitza osoan jarraitzen die musulmanei. Jaio berriei ahapeka esaten zaie eta hiltzear daudenei esaten laguntzen zaie. Hatz erakuslea zerura seinalatzen jartzea shahada ordezkatzea edo honi laguntzearen seinale da. Sinesmen zintzo hau nahikoa da musulmantzat jotzeko.

Abluzio baten ostean, testiguen aurreko pronuntziazio bat islamera bihurtzeko erritual nahikoa da. Dotrina islamiarrarekin bat, ez da nahikoa hau betetzea paradisura joateko, gainontzeko zutabeak bete behar dira.

Arabieraz erlijio abrahamiko guztien jainko bakarra da Ala. Mendebaldean ezagunagoa da, musulmanek erabiltzen dutelako. Musulmanen aurretik Mekan erabiltzen zen, jainko sortzailea izendatzeko. Tradizio bakoitzean ezberdinak dira.

Aurreko Arabian Ala ez zen jainko bakarra. Laguntzaileak, adiskideak, seme-alabak eta ahaideak zituen. Islamak ideia hau debekatu zuen. Ala jainkozko izen gorena eta bakarra zen. Unibertsoaren sortzailea eta ahalguztiduna da.

Arabiar kristauek beste izen bat erabiltzen dute “jainko aita” musulmanen jainkotik bereizteko. Bibliak eta koranak erakusten dituzten jainkoaren kontzeptuen artean desberdintasunak eta antzekotasunak daude.

Otoitza

Otoitza islamaren bigarren zutabea da. Musulman bakoitzak bost aldiz errezatu behar du Mekarantz begira.

Otoitza egin aurretik, musulmanak garbiketa bete behar du.garbileta txkiena, ohikoena dena, aurpegia, eskuak, hankak eta burua garbitzean datza. Garbiketa handiena, kasu batzuetan eskatua, gorputzaren garbiketa osoa da. Mezkitetan hau egiteko leku berezi bat dago. Ura ez dagoen kasuetan, “garbiketa lehorra” deiturikoa dago, zein area garbiarekin gorputza igurztean datzan.

Ez da beharrezkoa otoitza mezkitan egitea, islamak lur guztiak sakratutasun berean onartzen baititu. Mezkitara joaten da errezua klektibki egin nahi denean, batez ere ostiraletan eta data berezietan. Musulmanak zapatak eranzten dituzte errezatzeko, eta alfonbratxo batean jartzen dira.

Otoitza Mekara begira egiten da, non Kaaba dagoen. Mezkitetan Meka non dagoen adierazten da,, eta kanpoan sinestunak bere kabuz aurkitu behar du norabidea gutxi gorabehera puntu kardinalez baliatuz.

Otoitza koranean agertzen diren esaldi batzuk esatean datza, inklinazio batzuez lagunduta.

Egutegi batzuk moldatu ohi dira otoitza zein ordutan egin behar den jakiteko urteko egun bakoitzean, musulmana munduko zein lekutan dagoen kontuan izanda.

Honako otoitz hauek dituzte. Egunsentikoa, eguerdikoa, arratsaldekoa, ilunabarrekoa eta gauekoa.

Limosna

Lmosna islameko hirugarren zutabea da. Koranak 80maldiz baina gehiagotan aipatzen du.

Musulman batek urtean limosna bat eman behar die beren komunitateko pobreei, familia eta lagunengandik hasita. Beraien ondasunen %2,5a eman behar dute, beti ere hauek kantitate bat gainditzen dutenean. Limosna dirutan edo espezietan egin daiteke: dirua ez ezik, ganadua, mineralak, fruituak eta zerealak ere eman daitezke.

Bere helburua ondasunen metatzeari limite bat jartzea da, arima garbitzea eta pobre eta behardunei laguntzea.

Limosna hau jaso dezakete beraien bizirautea ziurtatu ezin dezaketenek, limosna hori bildu dutenek, islamera berriki bildu direnek, beren dudei aurre egin ezin diezaieketen pertsonek, beraien etxeetatik urrun dauden musulmanek eta esklabuek (esklabutza existitzen zenean) horrela eros zitezkeelako. Ramadaneko hilean bakarrik eman daiteke limosna.

Baraualdia

Baraualdia ramadaneko hilabetea da. Islameko laugarren zutabea da eta islameko ezaugarririk nabarmenena eta ezagunena musulmanak ez direnen artean. Ramadan hitzak, islametik kanpo, baraualdia esan nahi du, hilabetea baino.

Baraualdia gainontzeko hilabeteetan gomendatzen da, baina ramadanen beharrezkoa da. Eguzkia ateratzen denetik sartzen den arte jan gabe egon behar da. Musulmane bizitza apur bat aldatzen du: gauez bizitza gehiago daude eta baraualdia eteteko elkartzen dira. Etorkin musulman asko beren herrialdetara itzultzen dira beraien familiakoekin batera ospatzeko ramadana, batez ere baraualdia musulmana ez den lurralde batean eginez gero gogorragoa dela uste dutelako. Elikadura ere aldatzen da, eta energia gehiagoko janariak prestatzen dira.

Ondoko kondizio hauek ditu:

1.           Ilargia ikustea. Hilabetearen hasiera noiz den ondo jabetzea ilargiaren zikloa jarraituz. Ramadana bederatzigarren ilgora laurdenean hasten da, eta bere lehen gauean ikusi behar da. Ramadanen aurreko hilabetea shaaban da. Shabaaneko 29. egunean ilargia ikusi beah da, eta lainotuta badago gau horretan shaabaneko 30. egun gisa hartzen da eta ramadan hurrengo egunean hasten da; eta ramadaneko lehen eguna izango da, inongo ilargi hilabetek ezin baititu 30 egunn baino gehiago izan. Ilargia pertsonaliki iksui ez duen batek, baina konfiantzazko eta ilargia ikusi duen pertsona batek deskribatzen badio, hurrengo egunean baraualdia egitera behartua dago. Zonalde batean ilargia ikusi bada, eta gertuko batean ez; beste zonaldeak jakiten badu ilargia atera dela, bi herrialdeek baraualdia egin behar dute. Beste lurraldea urruna bada, bakoitzak bere ilargi propioa du.

2.           Intentzioa: musulmanek lehen gauean (batzuen ustez gauero) intentzioa egin behar dute baraualdia baliozkoa izan dadin. Intentzioa hurrengo egunean (edo hilabete osoa gauero egiten ez dutenentzat) baraualdia egingo dutela kontzientziatzea da. Intentzioa oso konkretua da, ez da nahikoa baraualdia egingo dela esatearekin, erritual guztia bete behar da.

3.           Baraurik egonda zerbait urdailera ez helaraztea. Zerbait solidoa edo likidoa irensteak baraualdia eteten du. Erre eta edan arabieraz berdin esaten direnez, erretzea ere debekatua dago. Nahi gabe izatean edo ahaztu egin delako ez du baraualdia eteten. Atentu egon behar da eguna noiz hasten den baraualdia hasten denean eze ez jateko.

4.           Erlazio sexualik ez izatea. Hala ere, gauez egiten bada ez du baraualdia eteten.

5.           Ez masturbatzea. Egun argiz masturbatzeak baraualdia eteten du.

6.           Ez botaka egitea. Pentsatu gabeko botakak ez du baraualdia eteten, baina ez da berriro tragatu behar. Eztarriak eta birikek sortutako mukia irents daiteke, beste zereginik ez baitu.

7.           Hurkoa ez erasotzea, ez hitzekin, ezta fisikoki ere.

Gaixoek, bidaiariek, haurdun ddauden emakumeek eta ume txikiek ez dute baraualdia egin beharrik.

Mekara erromesaldia

Islamaren bostgarren zutabea da. Urtean behin bederen, musulmanak Mekara joan behar du, beti ere baldintza ekonomiko egokiak eta osasun egoera ona baldin baditu.

Du-l-higga hilabetan, egutegi musulmaneko hamargarren hilabea, egiten da erromesaldia. Erromesaldi txikiagoak ere badaude, beste momentu batzuetan egiten dena.

Erromesaldiak, normalean, bost egun irauten du. Al-Haram mezkita bisitatu ostean, non Kaaba bisitatzen eta Zamzam iturritik ura edaten den, erromesak Mina zonaldera joaten dira. Hurrengo egunean Arafat mendira joaten dirta eta hirugarren egunean Minara itzultzen dira. Handik berriro Mekara itzultzen dira, baina lehenago leku batetik pasatzen dira. Han hiru zutabe harrikatzen dituzte, deabrua irudikatzen baitute. Gainerako erritoak herri santuan gauzatzen dira.

Erromesek askotan erromesaldia aprobetxatzen dute ondoenn Medina herrialdera joateko, non Mahoma eta islamaren beste fundatzaile batzuk dauden lurperatuta.

Erromesaldia egin duten pertsonek bere izenaren aurretik “hayy” (erromesa) erabil dezakete.

Mahoma

Mahoma Mekan jaio zen 562/570/571 edo 572ko apirilaren 26an, eta Medinan hil zen 632ko ekainaren 8an. Islamaren profeta sortzailea da. Bere izen osoa arabieraz honako hau da: abu I-Qasim Muhammad ibn “Abd Allah al-Hashimi al-Qurashi, zein bere izen kolokiala Muhammad gaztelanieratuta Mahoma lortzen den.

Mahoma “profeten zigilua” bezala kontsideratua dago, Jainkoak bidaliriko mezularien kate luze batean azkena izateagatik. Eta islamaren arabera, aurrekoek zekarten mezu bera zekarren, nor horien artean Abraham, Moises eta Jesus sartzen ziren.

Bizitza

Bere jaiotza eta haurtzaroa

Mekan jaio zen, Quraysh tribuko arabiarra zen. Gaur egungo Arabia Saudiko Hiyaz eskualdean dago Meca. Abd Allah ibn Abd al-Muttalib-en semea zen eta hashimi klaneko kidea.

Tribu horren ohitua haurrak haurtzain beduinarrekin basamortura bidaltzea zen, han libre eta osasuntzu haz zitezen, bide batez indartsu hazi eta beduinarrengandik ikas zezaten.

Bular irekitzea

Mahomari buruz kontatzen den lehen miraria da. Gabrien goiaingerua zerutik jaitsi zen eta bularra ireki zion. Orduan bihotza atera eta koagulu ilun bat erakutsi zion. Satanek hortik menpera zezakeela esan eta garbitu egin zion. Gero bihotza ere lekura itzuli zuen.

Oso gazte umezurtz geratu zen, eta arau batek gazteek ezin zutela herentzi ajaso zioenez, ez zuen ezertso ere jaso. Lehenengo bere aitonak zaindu zuen, eta gero bere osabak.

Bahira monjearekin elkartzea

Garai artan, Meca komertzial zentru ona zen, batik bat hainbat tenplu zeudelako idolo ezberdinenk, eta horrek peregrino asko erakrtzen zituen. Hainbat tributako merkatariak asko joaten ziren peregrinazio garaian, noiz gerrak debekatuak zeuden eta bidaia zihurra zen. Bere nerabetasunean, Mahomak bere osabari lagundu zion Siria eta bese lurraldeetara. Beraz, berehala lortu zuen beste herrialdeetako ohituren berri.

Hamabi urterekin Basora-ra joan zen bere osabarekin, eta han Bahira monjearekin topo egin zuten, et batzuk diote han ikasi zuela liburu sakratuak bazirela. Baina musumanek ez dute hori onartzen, ezinezkoa dela baitiote.

Lehen matxinakeriak

Musulmanek diote 610ean, berrogei urte zituelarik, meditatze ari zen bitartean, Fabriel Goiaingeruarekin amets egin zuela. Jainkoaren hitzean sinisten zuen.

Koranarena rabera, Mahoma analfabetoa zen, eta horrek Korana egiaztatzen du, musulmanen liburu sakratua, egiaren froga gisa.

Amets honek Mahoma beldurtu zuen, baina bere emazte Jadiya-k bisio bat izan zela esan zion, eta bere lehen diszipulua bihurtu zen. Gabriel goiaingeruak erlijio berri baten pregoilari bihurtu zuen.

Ukapena

Mahomaren jarraitzaileak hazten zihoazen heinean, mehatxu bat bihurtu zen herri-tribuetako nagusientzat. Trubu hauen aberastasuna Kaaban biltzen zen, Mekako toki sakratu bat, non idolo arabeak zeuden. Idolo horiei uko egiteagatik, Mahomak egiten zuen bezala, ez lirateke peregrinazioak, komertzioa eta aberastasunik egongo Mekan. Mahomak politeismoari aurka egin zion, bere tribu propioari aurka eginez, zein Kaabaren zaindariak ziren. Horregatik jazarri zituen Mahoma eta haren jarraitzaileak. 619an bere emazte Jadiya eta bere osaba Abu Talib hil ziren. Urte hau tristeziaren urtea bezala ezagutzen da. Mahoma kide zen klanak bidali egin zuen eta bere jarraitzaileek gosea eta jazarpena jasan behar izan zuten.

Isra eta Miraj

620an Isra eta Miraj izeneko bidaia egin zuen Mahomak. Isra hitzak Mekatik Jerusalenerako bidaia esan nahi du eta Miraj hitzak zerurako bidea. Mahomak zazpi zeruak zeharjkatu zituen bere aurrekari Abraham, Moises eta Jesusi mezua emateko.

Hegira

Mahomaren bizitzaren aurka hainbat atentatu egon ziren. Horregatik Medinara joan zen bizitzera. Medinarako bidaia honek egutegi islamdarraren hasiera jartzen du, eta Hegira deitzen zaio. Horregatik musulmandarren datek HU jartzen dute hasieran, hgiraren urtea.

Medinan judutarrak zeuden, eta Mahomak hauen mirespena izatea espero zuen. Baina hau pasa ez zenez, errezatzeko zuten norabidea aldatu zuen,, zein Jerusalemera begira baitzegoen, eta Mekarantz begira jarri zuen.

Gerra

Meka eta Medinaren arteko erlazioak oso azkar egin zuen okerrera. Musulmanek Mekan zituzten ondasun guztiak konfiskatuak izan ziren, eta bitartean Medinan Mahomak gainerako tribuen onarpena lortzen zuen.

Mahomaren jarraitzaileak Mekara zihoazten karabanei eraso egiten hasi ziren. 624ko mnartxoan Mahomak hirurehun gerrari bidali zituenMekarantz zihoazen hainbat karabanari eraso egitera. Baina ez zitzaien ezer gertatu eta mendekatzeko musulmanen aurka armada bat bidali zuten. G24ko martxoaren 15ean Badr deituriko herri batean, bi taldeek talka egin zuten. Mahomaren jarraitzaileak hiru aldiz gutxiago izan arren, musulmanek gudua irabazi zuten. Hau musulmanen garaipe askotariko lehenengoa izan zen.

Gerrak jarraitu zuen

625ean, Mekako agintari batek, Abu Sufyanek, 3.000 gerrari bidali zituen Medinaren aurka. Uhud-eko gerran, ez zen bi tadeetako inor onik irten.

627ko apirilean, Abu Sufyuanek beste raso bat agindu zuen Medinaren aurka, eta trintxeretako gerra bezala ezagutzen da, eta zin izan zieten musulmanei ezer egin. Judutar tribuak bat egin zuen Mekakoekin, eta garaitu zituztenean, tribuko gizoneii buruak moztu zizkieten, eta emakumeak eta haurrak esklabu gisa hartuak izan ziren. Garaitu ondoren musulmanek hainbat lur konkistatu zituzten.

Mekaren konkista

628an Mahoma Mekara itzuli zen, peregrino gisa. 1.600 gizonekk jarraitu zuten. Mahomak sartu izan ezin bazuen ere, musulmanek hurrengo urtean lortu zuten herrira sartzeko baimena.

630ean tratua hautsi zen, eta Mahoma Mekara joan zen 10.000 gerrarirekin eta konkistatu egin zuen. Herritar asko islamdar bihurtu ziren. Mahomak Kaabako idoloak suntsitu zituen, islamaren leku sakratu bilakatuz. Erlijio berriaren peregrinazio leku bilakatu zuen. Lortzen zuen diruaren zati bat behar zutenei ematen zien. Mahomaren etxean behar zuena besterik ez zegoen, ez zuen ezer sobera.

Mahoma, guduak irabazita, Aabiako kontrola lortu zuen. Hala ere, ez zuen gobernurik sortu.

Mahomaren heriotza

632ko ekainaren 8an hil zen  gaixotasun baten ondorioz, Medinan, 62 urte zituelarik.

Abu Bakr, Aisharen aita (Mahomaren hirugarren emaztea) aukeratu zuten Mahomaren ondorengo bezala, hau baitzen Mahomaren gogokoena. Agintean egon zen denbora gehiena tribu matxinatuen aurka borrokan pasatu zuen.

Mahomak islama toki askotara zabaltzea lortu zuen.

Mahomaren ondorengoak

Diotenez, bere alaba Fatima eta honen semeak dira bere ondorengoak. Siiek diote Fatimeren senarra Ali eta ondorengoak direla islamaren agintariak. Baina sunniak ez datoz bat, nahiz eta Mahomaren ondorengoak errespetatzen dituzten.

Mahomaren ondorengoak hainbat izenez ezagunak dira, hala nola, sayyid eta sharif. Herrialde musulmanetako noble eta lider askok Mahomaren ondorengoak direla diote, hala nola, fatimi dinastia (Afrika iparraldean), idrisiak (Marokoko errege familia), ismaelitak eta Aga Jan tituluaren erabiltzaileak.

Mahomaren gurtzea

Mahomaren gurpena eta maitasuna zabaltzen dituzte musulmanek:

• Mahomataz hitz egitean Profeta hitza erabiltzen dute eta bere atzetik hitz politak erabiltzen dituzte.
• Musika musulman asko dago Mahomari buruz hitz egiten duena.
• Musulman askok Mahomaren jaiotza ospatzen dute, baina ez da tradizio bat. Horregatik jende askok islamaren aurkako festatzat hartzen dute.
• Mahomaren haurtzaroari eta jaiotzari buruzko ipuin eta kondaira asko daude.